Zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia

12 kwietnia 2024

blog, Blog wewnątrzMożliwość komentowania Zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia została wyłączona

Zasady przyznawania świadczenia z tytułu macierzyństwa zostały określone w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t. jedn. Dz.U z 2023 r. poz. 2780, dalej: u.ś.p.). Znajdziemy w niej szczegółowe informacje dotyczące beneficjentów zasiłku macierzyńskiego.

Komu przysługuje zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński jest przewidziany dla różnych grup, między innymi:

• Pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,
• Osób zatrudnionych na umowę zlecenia, agencyjną, o świadczenie usług, jak również uaktywniającą,
• Przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą oraz osób współpracujących z nimi,
• Członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz spółdzielni kółek rolniczych,
• Osób wykonujących pracę w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• Duchownych.

Przyznawanie zasiłku macierzyńskiego wymaga spełnienia warunku, że osoba uprawniona była objęta obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w momencie narodzin dziecka.

 

Okres pobierania świadczenia zasiłku macierzyńskiego obejmuje następujące okresy urlopu:

• urlop macierzyński,
• urlop macierzyński na warunkach specjalnych,
• urlop rodzicielski,
• urlop ojcowski.

W 2023 roku nastąpiły istotne zmiany w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465, dalej: k.p.), w tym dotyczące wymiaru urlopów rodzicielskich. Długość urlopu rodzicielskiego została zwiększona o 9 tygodni, przy czym wprowadzono zasadę, że każdemu z rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu, której części nie można przekazać na drugiego z rodziców.

 

Zgodnie z art. 182^1a k.p. pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:

1. 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
2. 43 tygodni – w przypadkach urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

 

Na jakich zasadach przysługuje zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia?

Urlop macierzyński i urlop rodzicielski jest udzielany na warunkach określonych przepisami k.p. Zarówno urlop macierzyński, jak i urlop rodzicielski, przysługuje pracownikowi, pozostającemu w stosunku pracy.  W związku z rozwiązaniem stosunku  pracy z pracownikiem, pracodawca nie może udzielić urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego na okres, w którym nie będzie ich łączył stosunek pracy. Jednakże jeżeli z pracownicą w ciąży została przedłużona umowa do dnia porodu na podstawie art. 177 § 3 k.p. – przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (art. 30 ust. 4  u.ś.p.). Zasiłek macierzyński dla takiej pracownicy przysługuje za okres odpowiadający okresowi trwania urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego (art. 29a ust. 1 u.ś.p.). Instytucją wypłacającą zasiłek macierzyński w takiej sytuacji jest ZUS, na podstawie art. 61 ust. 2 lit. d u.ś.p.

 

Nie zawsze jednak umowa z pracownicą w ciąży zostanie przedłużona. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje pod warunkiem, że osoba uprawniona jest objęta ubezpieczeniem chorobowym. Chociaż kobiety w ciąży są objęte szczególną ochroną, to nie zawsze mają zagwarantowane prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawowe zasady dotyczące zawierania umów znajdują w k.p., który stanowi, że jeśli umowa o pracę na czas określony lub na okres próbny przekraczający jeden miesiąc wygasłaby po upływie trzech miesięcy ciąży, zostanie automatycznie przedłużona do dnia porodu. Wyjątek do tego przepisu stanowi umowa o pracę na czas określony zawarta w celu zastępstwa pracownika podczas jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 177 § 3¹ ). Umowa o pracę z pracownicą w ciąży nie zostanie przedłużona, jeśli pracownica w ciąży jest zatrudniona na czas określony lub okres próbny przekraczający jeden miesiąc – jeśli umowa wygasa w okresie, gdy ciąża nie przekracza 3 miesięcy lub jeśli pracownica w ciąży jest zatrudniona na umowę na zastępstwo.

 

Czy okres pobierania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia wlicza się do stażu urlopowego?

Często pojawia się pytanie, czy okres pobierania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia wlicza się do stażu urlopowego. Zgodnie z przepisami k.p., do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego oraz jego długości, zalicza się głównie okresy, w których pracownik był zatrudniony (obejmując także okresy poprzedniego zatrudnienia), oraz inne okresy wskazane w przepisach kodeksu pracy lub przepisach odrębnych. Kodeks pracy nie uwzględnia możliwości zaliczenia do stażu pracy, od którego zależy prawo do urlopu wypoczynkowego oraz jego długość, okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu stosunku pracy. Podobnie brak takiej możliwości przewidują przepisy u.ś.p.

 

Podsumowanie

Mimo że kobiety w ciąży są objęte szczególną ochroną, okazuje się, że nie każda umowa pracy gwarantuje im prawo do otrzymania zasiłku macierzyńskiego, jeśli umowa zostanie rozwiązana przedwcześnie. W przypadku umowy na zastępstwo kobieta nie ma żadnej gwarancji ochrony. Jednak jeśli w momencie narodzin dziecka nie będzie posiadała ubezpieczenia chorobowego, niestety nie będzie mogła skorzystać z zasiłku macierzyńskiego. Pomimo licznych zmian w przepisach Kodeksu pracy i prowadzonej polityce prorodzinnej, część kobiet w ciąży nadal pozostaje w mniej korzystnej sytuacji.

 

---