Świadczenie ZUS w drodze wyjątku

7 marca 2024

blog, Blog wewnątrzMożliwość komentowania Świadczenie ZUS w drodze wyjątku została wyłączona

Czy możliwe jest przyznanie świadczenia ZUS w drodze wyjątku? Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznaje wszelkie formy wsparcia finansowego dla ubezpieczonych wyłącznie w przypadkach, gdy wnioskodawca spełni przesłanki wskazane w konkretnym przepisie. Jednakże, gdy ubezpieczony nie spełnia przesłanek warunkujących uzyskanie świadczenia, ZUS wydaje decyzję odmawiającą przydzielenie renty lub emerytury (ewentualnie innego rodzaju świadczenia). Ustawodawca, biorąc pod uwagę różne możliwe okoliczności spraw oraz losowe zdarzenia ubezpieczonych i ich członków rodziny, wprowadził formę świadczenia w drodze wyjątku, które – jak wskazuje na to sama nazwa – jest wypłacane w szczególnych sytuacjach. W dzisiejszym wpisie pokrótce wyjaśnię, kto może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia w drodze wyjątku przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz jakie należy spełnić przesłanki uzyskania takiego świadczenia.

 

Kto może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia w drodze wyjątku przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych? 

Podstawą prawną składanego wniosku jest treść przepisu art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią ww. przepisu  1. „Ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.” Należy wysnuć konkluzję, że uprawnionymi do złożenia ww. wniosku są zarówno osoby ubezpieczone oraz pozostali po nich członkowie rodziny, którzy nie spełnili wszystkich przesłanek do otrzymania wnioskowanego przez siebie świadczenia w normalnym trybie.

 

Jakie są przesłanki przyznanie świadczenia w drodze wyjątku?

Dyspozycja komentowanego przepisu przewiduje 4 przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia w drodze wyjątku, które muszą być spełnione łącznie. Należą do nich:

1. bycie ubezpieczonym lub pozostałym po ubezpieczonym członkiem jego rodziny;
2. spowodowanie szczególnymi okolicznościami niespełnienie wymagań dających prawo do emerytury lub renty na zasadach ogólnych;
3. niemożliwość podjęcia pracy lub innej działalności zarobkowej objętej ubezpieczeniem społecznym z powodu całkowitej niezdolności do pracy lub wieku;
4. brak niezbędnych środków utrzymania.

Odnosząc się do wykazania spełnienia przez ubezpieczonego pierwszej przesłanki uzasadniającej przyznanie przez Prezesa ZUS renty rodzinnej w drodze wyjątku jest np. posiadanie statusu członka rodziny pozostałego po ubezpieczonym- należą do nich małżonek, zstępni, wstępni.

Druga z przesłanek zostanie spełniona w przypadku, gdyż wnioskodawca wykaże, że nie spełniał warunków wymaganych do przyznania emerytury lub renty.

Na gruncie analizy treści przepisu art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych trzeba przede wszystkim wyjaśnić pojęcie „szczególnych okoliczności”.

Za „okoliczność szczególną, z powodu której ubezpieczony nie wypracował prawa do świadczenia na zasadach ogólnych, można uważać tylko takie zdarzenie bądź stan, które wykluczają aktywność zawodową z powodu niemożności przezwyciężenia ich skutków. Inaczej mówiąc, gdyby to zdarzenie nie nastąpiło, to ubezpieczony mógłby spełnić w przyszłości warunki do uzyskania renty lub emerytury. Szczególne okoliczności będące przyczyną niespełnienia warunków nabycia prawa do świadczenia to zatem zdarzenia, które w sposób niezawiniony uniemożliwiły ubezpieczonemu spełnienie warunków.” (tak w: Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, [w:] Prawo do emerytury z ubezpieczenia i zabezpieczenia społecznego. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, wyd. II, LEX).

Kolejną przesłanką warunkującą przyznanie świadczenie w drodze wyjątku jest niemożliwość podjęcia pracy lub innej działalności zarobkowej objętej ubezpieczeniem społecznym z powodu całkowitej niezdolności do pracy lub wieku.

Ostatnią przesłanką, który musi spełnić ubezpieczony, jest to, że nie ma niezbędnych środków do utrzymania. Krótko argumentując, ubezpieczony musi wykazać, że na podstawie złożonych dokumentów jego sytuacja majątkowa i rodzinna jest trudna i zapewnia ubezpieczonemu oraz jego członkom rodziny minimum egzystencji.

Co istotne, przepisy ustawy uzależniają przyznanie świadczenia w drodze wyjątku przez Prezesa ZUS od łącznego (kumulatywnego) spełnienia wszystkich czterech wymienionych przesłanek. Jeśli ubezpieczony nie spełni któregokolwiek z ww. warunków, Prezes ZUS wyda decyzję odmawiającą przyznanie tego świadczenia.

 

Rozstrzygnięcia Prezesa ZUS dot.  świadczenia w drodze wyjątku

Prezes ZUS jako Organ, do którego kierowany jest wniosek o wydanie świadczenia w drodze wyjątku, może podjąć dwa rodzaje rozstrzygnięć w takiej sprawie:

• uzna wniosek za uzasadniony i przyzna świadczenie, którego domaga się ubezpieczony;
• wyda decyzję odmawiającą przyznania wnioskowanego świadczenia.

Należy podkreślić, że w tego rodzaju sprawach nie przysługuje odwołanie – tak jak ma to miejsce w przypadku decyzji administracyjnych. Ubezpieczony może wnieść wniosek do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie jego sprawy.

 

---