Odpowiedzialność odszkodowawcza pracowników
Przedmiotem dzisiejszych rozważań będzie kwestia związana z odpowiedzialnością odszkodowawczą pracowników. Dowiemy się jakie są jej rodzaje, kiedy pracownik odpowiada za szkodę i przede wszystkim do jakiej wysokości.
Jakie wyróżniamy rodzaje odpowiedzialności pracowników za szkodę wyrządzoną pracodawcy ?
Zasadniczo, wyróżniamy dwa rodzaje takiej odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika i są nimi: odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych, która ma charakter powszechny i obejmuje wszystkich pracowników, a drugi rodzaj to odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, która powstaje wówczas, gdy pracownikowi w ramach dodatkowej umowy przekazano mienie do wyliczenie się lub zwrotu.
Skupy się może na tej odpowiedzialności ogólnej: jakie przesłanki muszą zostać spełnione, aby pracownik taką odpowiedzialność ponosił ?
Przede wszystkim musi powstać szkoda na majątku pracodawcy, szkoda ta musi być wynikiem naruszenie obowiązków pracowniczych, poprzez ich niewykonanie lub nienależyte wykonanie, kolejno działanie pracownika musi mieć charakter zawiniony, a zatem pracownikowi należy przypisać winę, a także musi zachodzić związek między zawinionym naruszeniem obowiązków pracowniczych, a szkodą. Te cztery przesłanki spełnione łącznie determinują do przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika.
Do jakiej wysokości pracownik ponosi taką odpowiedzialności ?
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę, to znaczy, obejmuje obowiązek wyrównania faktycznego zmniejszenia majątku poszkodowanego. Tytułem przykładu, jeśli pracownik uszkodził maszynę to jest zobowiązany do zwrotu kosztów naprawy, wymiany części jeśli było to konieczne, nie możne natomiast odpowiadać za straty jakie pracodawca doznał, kiedy maszyna nie funkcjonowała, czyli tak zwane utracone korzyści. Choć w niektórych sytuacjach pracownik odpowiada za utracone korzyści, ale o tym za chwilę.
Czy są limity takiej odpowiedzialności, czy istnieje górna granica odpowiedzialności ?
Tak, przepisy kodeksu pracy przewidują pewien limit odpowiedzialności pracownika, ale to także zależy od jego postawy, a w zasadzie czy wina pracownika ma charakter umyślny czy nieumyślny. Te ustalenia są kluczowe. Bowiem pracownik, który wyrządził szkodę pracodawcy nieumyślnie, oczywiście odpowiada w granicach wyrządzonej szkody, jednak nie może ona przewyższać trzymiesięcznego wynagrodzenia. Korzystając z poprzedniego przykładu, pracownik zarabia minimalną krajową, uszkodził maszynę, oczywiście nieumyślnie. Koszt naprawy takiej maszyny to 100 000 złotych, to w takiej sytuacji, odpowiedzialność pracownika będzie ograniczoną do kwoty 8 400 złotych, bo ta kwota jest trzykrotnością miesięcznego wynagrodzenia za pracę pracownika.
Inaczej przestawia się sytuacja, gdy pracownik działał umyślnie, wtedy odpowiada do pełnej wysokości, czyli posiłkując się poprzednim przykładem będzie musiał zapłacić 100 000 złotych za naprawę i pracodawca także może żądać wyrównania tych utraconych korzyści, czyli z uwagi na brak maszyny przez tydzień pracodawca nie zarobił powiedzmy 10 000 tys. złotych to pracownik tę kwotę też musi zapłacić.
Kiedy pracownik działa umyślnie, a kiedy nieumyślnie?
Wina umyślna istnieje wówczas, gdy pracownik naruszając obowiązki chce wyrządzić szkodę w mieniu pracodawcy, bądź przewiduje możliwość spowodowania szkody i godzi się na to. Dla przykładu pracownik źle zniósł odmowę wnioskowanej podwyżki i postanowił w napływie emocji rozbić szyby w autach należących do pracodawcy przy pomocy młotka, w drugim przypadku pracownik przewodzi ładunek wózkiem widłowym, gdzie ładunek ma masę większą niż dopuszczalna. Pracownik jest świadomy większego ciężaru, jednak mimo to postanawia przywieść go za pomocą wózka, który ostatecznie się uszkadza. W takich sytuacjach odpowiedzialność pracownika jest pełna.
Wina nieumyślna natomiast może przybrać formę niedbalstwa lub lekkomyślność. Niedbalstwo pracownika występuje wtedy, gdy ma on możliwość przewidywania, że jego bezprawne zachowanie wyrządzi szkodę, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że szkoda nie nastąpi, natomiast lekkomyślny pracownik nie przewiduje możliwości powstania szkody, choć w okolicznościach sprawy mógł i powinien przewidzieć jej powstanie, czyli powiedzmy w natłoku obowiązków zapomniał nasmarować maszyny, która się przegrzała i uszkodziła. W tych wypadkach odpowiedzialność jest ograniczona.
Co jeśli szkodę wyrządziło kilku pracowników ?
W takim przypadku zasadą jest, że każdy z pracowników ponosi odpowiedzialność za część wspólnie wyrządzonej szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia jego winy. Jeżeli natomiast nie udało się tego ustalić, przyjmuje się, że poszczególni pracownicy odpowiadają w częściach równych.
aplikant radcowski Jacek Ukleja
Comments are closed.