Dowody w toku postępowania cywilnego i ich rodzaje
Dowody w toku postępowania cywilnego to często nie lada wyzwanie. W tym artykule dowiesz się jaki dowód dopuści Sąd i co w ogóle może nim być.
Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 kodeksu cywilnego „ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”. Co to jednak oznacza i jak właściwie udowodnić istotne dla nas fakty? Zacznijmy od początku…
Zasada „ciężaru dowodu”
Zasada, od której zaczęłam dzisiejsze rozważania stanowi jedną z najważniejszych zasad funkcjonujących na gruncie polskiego prawa cywilnego. Jej zastosowanie pokrótce sprowadza się do tego, że w przypadku, w którym to ja pozywam kogoś np. o zapłatę, to w moim obowiązku i zarazem interesie leży udowodnienie, że to roszczenie w ogóle istnieje i co więcej – jest ono zasadne. Zdarza się jednak, że tzw. ciężar dowodu tj. obowiązek udowodnienia jakiegoś faktu ulega przesunięciu. Z taką sytuacją spotykamy się np. w momencie, w którym my – jako pozwany wiemy, że kwota, której oczekuje powód została już przez nas zapłacona. Wówczas to w naszym interesie jest udowodnić sądowi, że do takiej zapłaty już doszło i przedłożyć np. stosowne potwierdzenie zapłaty.
Rodzaje dowodów w procesie cywilnym
Wśród najpopularniejszych dowodów, z jakimi spotykam się w procesie cywilnym są oczywiście dokumenty np. potwierdzenia zapłaty, różnego rodzaju umowy, wypisy ze szpitala etc., ale do kategorii dowodów kwalifikujemy również zeznania świadków, opinię biegłego, oględziny, z których zwykle sporządza się protokół, czy też przesłuchanie stron.
Czy zrzut ekranu tj. tzw. screenshot może stanowić dowód w sprawie?
Przepisy prawa nie zawierają zamkniętego katalogu dopuszczalnych dowodów, dlatego też sąd w toku postępowania może dopuścić także inne dowody, które potwierdzają fakty istotne dla sprawy. Przedmiotem sporów była kwestia, czy zrzut ekranu może stanowić dowód w sprawie. Aktualnie, biorąc pod uwagę ciągły rozwój cyfryzacji, coraz częściej wśród zgromadzonego w danej sprawie materiału dowodowego możemy znaleźć popularnie nazywane „screenshoty” np. zawierające treść korespondencji z wiadomości e-mail. Oczywiście nie jest to dowód niepodważalny, ale zawsze dla strony postępowania powinno być istotnym to, aby jak najlepiej udowodnić dany fakt np. przysługujące jej roszczenie, jak również to, aby upewnić się, że okoliczności sprawy nie budzą wątpliwości sądu. W tym przypadku nie kierujemy się zasadą „mniej znaczy więcej”.
W jaki sposób wybierać dowody?
W sytuacji, w której strony wiąże umowa pisemna, która jest przedmiotem sporu, to wówczas najlepszym rozwiązaniem będzie zgłoszenie jej w ramach dowodu. Wciąż nie wyklucza to możliwości złożenia dodatkowego wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron na tę okoliczność. Zdarza się jednak, że świadkowie nie znają wszystkich okoliczności związanych ze sprawą, albo ze względu na upływ czasu nie pamiętają już określonych faktów, dlatego w sytuacji, w której sprawa będzie dotyczyła umowy, którą zawarto w formie pisemnej, na pewno w pierwszej kolejności będę rekomendować przedłożenie dowodu w postaci tejże umowy, a dopiero później np. uzupełniająco wnioskować o dodatkowe przesłuchanie stron w zakresie objętym umową bądź też związanym z okolicznościami jej zawarcia.
Czy faktura stanowi wystarczający dowód przysługującego roszczenia o zapłatę?
Chcąc udowodnić w toku procesu przysługujące nam roszczenie o zapłatę, samo załączenie faktury VAT nie będzie wystarczające. W orzecznictwie wyrażany jest bowiem pogląd, zgodnie z którym dokument jakim jest faktura nie stanowi dowodu, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty kwoty w niej wskazanej, jak również tego, że powód wykonał świadczenia, na podstawie których faktura ta została wystawiona. Sąd Najwyższy również zajmował stanowisko w tej materii. Zgodnie z doktryną i ugruntowanym orzecznictwem SN przyjęto bowiem, że faktura stanowi jedynie powszechnie przyjęty dokument rozliczeniowy. Z tego faktu wynika zatem konieczność dostatecznego udowodnienia poszczególnych faktów: tj. że umowa została zawarta (1), usługa nią objęta została wykonana (2), a na jej podstawie została wystawiona faktura (3), która została stronie przeciwnej prawidłowo doręczona (4).
Czy dowód z dokumentu jest ważniejszy od zeznań świadków?
W Polskim prawie brak jest ustanowionej zasady, w myśl której określonym dowodom przypisano by większą wartość dowodową, aniżeli pozostałym. W praktyce jednak możemy zaobserwować tendencję, iż to właśnie dokumenty są uznawane za te najbardziej wiarygodne wśród dowodów. Bez wątpienia – dokument również może nie dawać odpowiedzi na wszystkie pytania (w naszej pracy często spotykamy się bardzo lakonicznymi bądź nieprawidłowo sporządzonymi umowami, po których lekturze nasuwa się więcej pytań niż odpowiedzi) i wtedy jak najbardziej wskazanym jest, aby wnioskować o dodatkowe przesłuchanie stron lub świadków celem ustalenia i udowodnienia rzeczywistego zamiaru stron. Szczególnie w sytuacji, w której strony łączy jedynie umowa ustna – tutaj dowód w postaci zeznań świadków może się okazać kluczowy, a nawet może on stanowić jedyny materiał dowodowy, jakim dysponujemy, dlatego absolutnie nie należy go lekceważyć.
Powyższe stanowi jednak jedynie namiastkę informacji na temat dowodów, z jakimi można się spotkać w ramach procesu cywilnego. Po więcej wiadomości tego typu serdecznie zapraszamy do dalszej lektury naszego bloga.
Aplikant radcowski Katarzyna Dolega-Braksator
Comments are closed.