Zwolnienie od kosztów sądowych

10 grudnia 2024

blog, Blog wewnątrzMożliwość komentowania Zwolnienie od kosztów sądowych została wyłączona

Nierzadko dochodzi do sytuacji, w której konieczne wydaje się zainicjowanie postępowania cywilnego, natomiast brak jest wystarczających środków na pokrycie jego kosztów. Nie od dziś wiadomo, że mało która czynność sądowa mająca na celu wszczęcie postępowania nie podlega żadnej opłacie. Z tego powodu, część osób potencjalnie zainteresowanych takich działaniem zniechęca się i ostatecznie rezygnuje z dochodzenia swoich praw przed sądem.

Przykładowo – zainicjowanie sprawy o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie wymaga złożenia do sądu stosownego wniosku, od którego opłata wynosi 2000,00 zł. Dużo? Mało? Z pewnością jest to kwestia ocenna, natomiast w sytuacji, gdy uiszczenie takiej kwoty narazi zobowiązanego do jej opłacenia na określony przepisami uszczerbek, możliwe jest złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

 

Kto podlega zwolnieniu i jakie warunki trzeba spełnić

Zgodnie z przepisami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 959 z późn. zm.). o zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych ubiegać mogą się osoby fizyczne, ale również osoby prawne i tzw. ułomne osoby prawne (tj. jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną).

W przypadku osób fizycznych, konieczne jest złożenie oświadczenia, z którego wynika, że dana osoba nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub, że ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek.

Z kolei osoba prawna i tzw. ułomna osoba prawna musi wykazać, że nie ma wystarczających środków na uiszczenie kosztów sądowych. Ponadto, spółka handlowa (inna, niż ta, w której jedyny wspólnikiem bądź akcjonariuszem jest Skarb Państwa) powinna również wykazać, że wspólnicy albo akcjonariusze  tej spółki nie mają wystarczających środków na to, aby zwiększyć majątek spółki lub udzielić jej pożyczki.

Podkreślić należy, że złożenie wniosku o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych nie podlega opłacie.

 

Zakres zwolnienia

Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych winien określać, czy strona domaga się zwolnienia z całości, czy z części kosztów sądowych. Do częściowego zwolnienia dochodzi w sytuacji, gdy strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów. W takim wypadku sąd może zwolnić stronę od określonej części opłaty wskazując zakres zwolnienia np. w sposób ułamkowy, procentowy lub poprzez określenie kwoty, z której ponoszenia wnioskujący otrzyma zwolnienie.

 

Elementy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych

Poza oświadczeniem, o którym mowa jest wyżej tj. dotyczącym braku możliwości poniesienia kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny w przypadku osób fizycznych oraz dotyczących braku wystarczających środków na uiszczenie kosztów sądowych w przypadku osób prawnych, konieczne jest uwzględnienie takich kwestii, jak:

1. Tytuł pisma (tj. wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych),
2. Określenie danych wnioskodawcy i stron postępowania,
3. Wskazanie sądu, do którego kierujemy wniosek,
4. Sprecyzowanie wniosku oraz określenie zakresu wnioskowanego zwolnienia (w całości/w części),
5. Podpis wnioskodawcy;
6. Wymagane przepisami załączniki.

Wśród załączników należy uwzględnić przede wszystkim oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Należy jednak pamiętać, że dane tam zawarte warto również poprzeć innymi dokumentami np. zaświadczeniem o zarobkach.

 

Kiedy zgłosić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych

Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, w przypadku inicjowania postępowania, należy złożyć wraz z pierwszą czynnością w sprawie np. wraz ze złożeniem do sądu wniosku o zasiedzenie, czy pozwu o zapłatę. W określonych sytuacjach możliwe jest zgłoszenie takiego wniosku na późniejszych etapach postępowania np. ustnie do protokołu w sądzie, w których sprawa zostanie wszczęta, albo już się toczy, natomiast każdorazowo wymaga to odrębnej analizy.

 

---