Zasada ograniczonego zaufania w ruchu drogowym

27 lutego 2025

blog, Blog wewnątrzMożliwość komentowania Zasada ograniczonego zaufania w ruchu drogowym została wyłączona

Art. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym stanowi, że uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze mają prawo liczyć, że inni uczestnicy tego ruchu przestrzegają przepisów ruchu drogowego, chyba że okoliczności wskazują na możliwość odmiennego ich zachowania. Zasada ta, zwana zasadą ograniczonego zaufania lub zasadą względnej ufności, nie została zdefiniowana w ustawie, jednak, jak każda klauzula generalna, podlega szerokiemu procesowi interpretacji oraz znalazła swoje odzwierciedlenie w bogatym orzecznictwie sądowym.

Nad zagadnieniem tym w ostatnich dniach pochylił się Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 13 lutego 2025r. wydanym w sprawie o sygn. akt: IV KK 552/23, wskazał, że kierujący, zamierzający wykonać skręt w lewo, nie jest zobowiązany do upewnienia się, że nie jest wyprzedzany.

Zgodnie z treścią art. 22 §1 ustawy Prawo o ruchu drogowym kierujący pojazdem może zmienić kierunek jazdy lub zajmowany pas ruchu tylko z zachowaniem szczególnej ostrożności. §2 stanowi, że kierujący pojazdem jest obowiązany zbliżyć się:

• do prawej krawędzi jezdni – jeżeli zamierza skręcić w prawo,
• do środka jezdni lub na jezdni o ruchu jednokierunkowym do lewej jej krawędzi – jeżeli zamierza skręcić w lewo.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie zasady ograniczonego zaufania wiązało się z koniecznością dokonania weryfikacji przez kierującego czy pojazd skręcający w lewo nie jest wyprzedzany. Sąd Najwyższy wskazał w tym przypadku na dominującą linię orzeczniczą, zgodnie z którą zasada ograniczonego zaufania działa na korzyść kierowcy wykonującego manewr – może on liczyć, że inni uczestnicy ruchu zachowają się zgodnie z przepisami ruchu drogowego i powstrzymają się od wyprzedzania, widząc kierunkowskaz sygnalizujący zamiar skrętu.

Stanowisko to jest potwierdzeniem argumentacji Sądu Najwyższego przedstawionej również w postanowieniu z dnia 8 stycznia 2013 r. (sygn. akt: III K 109/12) gdzie wskazano, że

„Żaden z przepisów ustawy prawo o ruchu drogowym nie zobowiązuje kierującego, który zamierza wykonać skręt w lewo do upewnienia się, czy nie jest wyprzedzany. Zarazem jednak ustawodawca – w przepisach regulujących obowiązki uczestników ruchu drogowego ciążące na nich w związku z innymi manewrami, np. w związku z manewrem wyprzedzania – art. 24 ust. 1 pkt p.r.d., wprost nakłada taki nakaz na kierującego pojazdem przystępującym do wykonania takiego manewru, obligując go do upewnienia się, czy nie zachodzą przeszkody wymienione w punktach 1 – 3.”.

Sąd Najwyższy niejednokrotnie przytaczał przykładowe okoliczności, uzasadniające utratę zaufania do innego uczestnika ruchu. Okolicznościami tymi – zdaniem Sądu Najwyższego – są:

1. cechy osobiste uczestnika ruchu, wskazujące, że może nie stosować się do obowiązujących go przepisów i zasad bezpieczeństwa ruchu np.: bardzo młody lub podeszły wiek (dzieci stojące częściowo na jezdni i na chodniku, dzieci jadące na rowerach, dzieci przebywające na jezdni bez opieki dorosłych), jak również obecność na jezdni osoby nietrzeźwej,
2. nieprawidłowe zachowanie się uczestnika ruchu np. nieprawidłowe poruszanie się pieszych, wymuszanie nienależnego przejazdu,
3. szczególna uzasadniona doświadczeniem życiowym sytuacja np. strefa przejścia dla pieszych, pobliże dworców kolejowych, ulice o wąskich chodnikach.

Zasady ograniczonego zaufania nie można jednak pojmować abstrakcyjnie – jako obowiązującej do każdego potencjalnego uczestnika ruchu drogowego. Nałożenie obowiązku przewidywania wszelkich irracjonalnych zachowań innych uczestników ruchu prowadziłoby bowiem do jego sparaliżowania. Ocena naruszenia tej zasady każdorazowo powinna nastąpić z uwzględnieniem konkretnej sytuacji drogowej, a zwłaszcza tego, czy kierujący miał wyraźny sygnał, że uczestnik ruchu może zachować się nieprawidłowo.

 

 

Wyrok SN znajdziecie poniżej.

---