Zrzeczenie się dziedziczenie a odrzucenie spadku
Prawo w praktyce: często spotykamy się z sytuacją, kiedy przychodzi na spotkanie klient i na wstępie mówi, że chciałby się zrzec spadku po zmarłym. I nie byłoby to nic dziwnego, gdyby nie fakt, że pojęcie to często mylone jest z „odrzuceniem spadku”. W poniższym wpisie znajdziecie Państwo krótkie porównanie i wyjaśnienie czym jest odrzucenie spadku a czym zrzeczenie się dziedziczenia. Należy bowiem odróżnić te dwa pojęcia, dlatego przygotowałam krótkie porównanie zawierające 6 najbardziej istotnych różnic.
W prawie spadkowym obie instytucje są do siebie podobne, ze względu na to, że zarówno spadkobierca, który spadek odrzucił jak i spadkobierca, który zrzekł się dziedziczenia są traktowani tak jakby nie dożyli otwarcia spadku (art. 1020 k.c. i art. 1048 k.c.), czego następstwem jest wyłączenie takiego spadkobiercy od dziedziczenia. Pojęcie „wyłączenia spadkobiercy od dziedziczenia” po konkretnym spadkodawcy skutkuje utratą statusu spadkobiercy oraz wszelkich uprawnień z nim związanych, m.in. prawa do zachowku lub uprawnienia z art. 939 k.c. Należy zatem wskazać różnice występujące pomiędzy obiema instytucjami.
Po pierwsze – należy podkreślić, że odrzucenie spadku jest jednostronną czynnością prawną spadkobiercy. Zrzeczenie się dziedziczenia jest uzależnione od złożonych przez przyszłego spadkodawcę i potencjalnego spadkobiercę ustawowego zgodnych oświadczeń woli.
Po drugie – możliwość złożenia oświadczenia woli o odrzuceniu spadku ma miejsce po śmierci spadkodawcy, czyli otwarciu spadku. Natomiast zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia musi nastąpić jeszcze za życia spadkodawcy (przed otwarciem spadku).
Po trzecie – zgodnie z treścią art. 1020 k.c. następstwa odrzucenia spadku obejmują wyłącznie spadkobiercę, który spadek odrzucił. Jednak w przypadku zrzeczenia się dziedziczenia skutkuje także, jeśli w umowie inaczej nie postanowiono, wobec zstępnych zrzekającego się, zgodnie z treścią art. 1049 § 2 k.c.
Po czwarte – przy ustalaniu udziału spadkowego, który stanowi podstawę obliczania zachowku, nie uwzględnia się tych spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia, zaś uwzględnia się tych spadkobierców, którzy spadek odrzucili, zgodnie z treścią art. 992 k.c.
Po piąte – zrzec się dziedziczenia może jedynie spadkobierca ustawowy, natomiast odrzucić spadek może zarówno spadkobierca ustawowy, jak i spadkobierca powołany na podstawie testamentu.
Po szóste – umowa o zrzeczenie się dziedziczenia nie może być zaskarżona przez wierzyciela zrzekającego się, natomiast według brzmienia art. 1024 § 1 k.c. jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.
prawnik Magdalena Figiel
Comments are closed.