Reprezentacja i prowadzenie spraw spółki cywilnej
Wewnętrzna organizacja podmiotu o charakterze gospodarczym może dostarczać konfliktów pomiędzy osobami nim kierującymi. Jednakże, należy pamiętać, jak to już zostało wspomniane w innym naszym artykule [tu], spółka cywilna nie jest podmiotem prawa handlowego i nie ma podmiotowości prawnej, a jest jedynie umową zawartą pomiędzy wspólnikami w celu prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej. Kto podejmuje decyzję, a kto ją wyraża osobom trzecim w przypadku spółki cywilnej?
Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja nie są pojęciami tożsamymi. Prowadzenie spraw dotyczy sfery wewnętrznej podmiotu, czyli podejmowania decyzji, natomiast reprezentacja – zewnętrznej, czyli wyrażania tej decyzji osobom trzecim.
Przepisy regulujące ww. kwestię mają charakter względnie obowiązujący. Oznacza to, że w umowie możemy to inaczej zapisać, o ile będzie to zgodne z przepisami Kodeksu Cywilnego, istotą bytu spółki cywilnej oraz zasadami współżycia społecznego.
Prowadzenie spraw
Kodeks wprost wskazuje, że każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej to uchylanie się od prowadzenia spraw stanowi nienależyte wykonanie umowy, a w konsekwencji może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą.
Tak jak wspomniałam, przepisy są względnie obowiązujące, dlatego umowa może przewidywać, że któryś ze wspólników nie będzie prowadził spraw spółki.
W przypadku prowadzenia spraw wyróżniamy trzy kategorie czynności:
- Zwykłe czynności spółki
To są działania, które każdy wspólnik może dokonać, o ile któryś z pozostałych wspólników nie zgłosi sprzeciwu. Sprzeciw będzie równoznaczny, że do dokonania tej czynności będzie wymagana uchwała wspólników. Sposób podjęcia uchwały to zagadnienie mogące budzić komplikacje. Najlepszym wyjściem z takiej sytuacji jest uregulowanie sposobu podjęcia uchwały w umowie spółki. Jednakże, jeżeli umowa tego nie ureguluje – to w doktrynie wyróżnia się dwa, sposoby (wywołujące spór pomiędzy przedstawicielami doktryny) – pierwszy zakłada, że wymagana jest uchwała wszystkich wspólników, natomiast druga wskazuje, że uchwała wspólników będzie podjęta z wyłączeniem wspólnika, który zgłosił sprzeciw.
- Czynności przekraczające zwykły zarząd
Idąc w ślad za poprzednim punktem, w tym przypadku również będzie wymagana uchwała wspólników.
- Czynności nagłe
Czynność nagła, jak wskazuje KC, charakteryzuje się podjęciem decyzji w krótkim czasie, gdzie zaniechanie grozi spółce niepowetowaną stratą. Jako czynność nagłą możemy zakwalifikować zarówno działanie przekraczające zakres zwykłych czynności. Każdy wspólnik może podjąć decyzję bez uprzedniej uchwały.
Umowa spółki może wyłączyć jednego lub kilku wspólników, za ich uprzednią zgodą, od prowadzenia spraw spółki. Nie jest jednak możliwe, by prowadzenie spraw powierzyć wyłącznie osobie trzeciej. Minimum jeden wspólnik musi mieć prawo prowadzenia spraw.
Ponadto, warto w umowie określić katalog spraw przekraczających zwykły zarząd. Można to zrobić w formie otwartego katalogu działań lub minimum wartości, jaka obliguje do podjęcia uchwały. Będzie to stanowić wskazówkę interpretacyjną dla sądu w razie wystąpienia sporu.
Reprezentacja spółki
Oczywiście, reprezentacja spółki to jest skrót myślowy, ponieważ nie da się reprezentować umowy. Wspólnik reprezentujący jest de facto reprezentującym wszystkich pozostałych wspólników. W przypadku braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników, każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
W tej sytuacji mamy 4 możliwe kombinacje:
- Jeżeli umowa spółki nie reguluje ani sfery reprezentacji, ani prowadzenia spraw to sprawa będzie wyglądać analogicznie jak przy prowadzeniu spraw, czyli będzie konieczne dokonanie rozróżnienia czynności na przekraczające i nieprzekraczające zwykłego zarządu;
- Umowa spółki reguluje prowadzenie spraw, ale nie reguluje reprezentacji. W takiej sytuacji prowadzenie spraw następuje zgodnie z umową i te same zasady stosujemy analogicznie do reprezentacji.
- W przypadku, gdy umowa nie reguluje sfery prowadzenia spraw, ale reguluje reprezentację to reprezentacja jest dokonywania zgodnie z umową, natomiast przy prowadzeniu spraw wracamy na grunt kodeksowy, czyli dokonujemy rozróżnienia na czynności przekraczające i nieprzekraczające zwykłego zarządu.
- Natomiast, jeśli umowa reguluje obie te sfery to nie stosujemy postanowień kodeksu w tym zakresie.
Zawierając umowę spółki cywilnej, należy pamiętać o uregulowaniu m.in. wspomnianych powyżej kwestii. Pozwoli nam to ominąć wątpliwości, a w konsekwencji unikniemy czasochłonnej drogi sądowej.
Piotr Głogowski
Comments are closed.