najem pojazdu zastępczego
Na wstępie należy zaznaczyć, iż podstawę do wypłaty świadczenia z tytułu najmu pojazdu zastępczego stanowi art. 361 k.c., na mocy którego zobowiązany do wypłaty odszkodowania ma obowiązek naprawić straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, z zaznaczeniem, że powyższe musi nastąpić w ramach normalnego związku przyczynowego. Inaczej mówiąc, uszczerbek majątkowy może mieć postać straty rzeczywistej (damnum emergens), która powoduje zmniejszenie majątku poszkodowanego oraz postać utraty korzyści jakie mógłby osiągnąć (lucrum cessans), czyli utraty ewentualnych spodziewanych dochodów, których osiągnięcie zostało uniemożliwione na skutek zaistniałej szkody.
Podstawę dochodzenia zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego stanowi art. 361 k.c., na mocy którego najem pojazdu zastępczego potraktować można jako oczywiste następstwo zaistniałego zdarzenia. Logicznym jest bowiem, że skoro pojazd poszkodowanego znalazł się na skutek szkody bądź wypadku w zakładzie naprawczym, to poszkodowany pozbawiony jest możliwości posługiwania się uszkodzonym pojazdem, w związku z czym normalnym następstwem będzie tutaj wypożyczenie innego samochodu.
Powyższe potwierdza ugruntowana linia orzecznicza. Dla przykładu należy wskazać na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. akt: VI ACa 1766/14, zgodnie z którym zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela pokrywa się z zakresem odpowiedzialności sprawcy szkody, z którym związany jest umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Granicę tej odpowiedzialności zakreślają normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). poszkodowany ma prawo korzystać z pojazdu zastępczego przez czas naprawy swojego samochodu i to niezależnie od tego, do jakich celów pojazd mu służył. Brak jest bowiem podstaw do tego, by różnicować zakres szkody poniesionej przez użytkownika samochodu uszkodzonego w wyniku wypadku, w zależności od tego, czy poszkodowany korzystał z pojazdu jako przedsiębiorca, w celu prowadzenia działalności zarobkowej, czy jako osoba fizyczna w celach prywatnych.
W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Rejonowy w Częstochowie w wyroku z dnia 28 października 2009 r. (sygn. akt I C 453/09), w którym zostało wskazane, że ,,Najem samochodu zastępczego, z uwagi na fakt braku możliwości korzystania z samochodu, który został uszkodzony w wyniku kolizji, której skutki odszkodowawcze ponosi pozwana, pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem”. Powyższe potwierdza również Sąd Okręgowy w Warszawie, wskazując, że ,,Faktem jest, że w przypadku uszkodzenia pojazdu jego właściciel ponosi negatywne skutki w postaci niemożności korzystania z samochodu. Skutki te powinny być zniwelowane w taki sposób, aby wyrządzona szkoda była jak najmniej odczuwalna dla poszkodowanego” (wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 czerwca 2009 r., sygn. akt V Ca 1125/09). Wynajem pojazdu zastępczego ma zatem zapewnić osobie poszkodowanej taki komfort funkcjonowania w codziennym życiu, jak przed zaistnieniem zdarzenia szkodowego, natomiast obowiązkiem ubezpieczyciela jest zwrot kosztów z tego tytułu w imię zasady pełnej kompensaty szkody. Zasada powyższa prowadzi również do wniosku, że zwrot kosztów poniesionych z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego powinien obejmować koszty wynajmu za cały okres, w którym pojazd nie nadawał się do użytku.
W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 maja 2015 r., sygn. akt: I ACa 15/15 wskazując, że ” w granicach normalnego następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda, mieści się obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez poszkodowanego na sfinansowanie korzystania z rzeczy zastępczej zgodnego z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Na pozwanym ubezpieczycielu ciąży wobec poszkodowanego będącego właścicielem pojazdu uszkodzonego w wypadku drogowym i korzystającego z wynajmu pojazdu zastępczego obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, poza które wykraczają wydatki na wynajem auta luksusowego”.
Za adekwatny do okoliczności niniejszej sprawy należy uznać wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 kwietnia 2015 r., sygn. akt: VI ACa 901/14, w którym wskazane zostało, że niewątpliwie brak możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu jest normalnym następstwem zdarzenia, w wyniku którego pojazd został uszkodzony. Wobec tego poniesienie wydatków na najem pojazdu zastępczego, na czas naprawy pojazdu uszkodzonego w wypadku, jest konsekwencją zachowania, z którego szkoda wynikła. Dobrowolne poniesienie tych wydatków przez właściciela uszkodzonego pojazdu nie pozbawia ich charakteru szkody w rozumieniu art. 361 k.c.
Powyższe potwierdza również wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt: XII Ga 301/13, zgodnie z którym „wysokość odszkodowania nie może być wszak ustalona dowolnie przez uprawnionego, ale musi odpowiadać okresowi koniecznemu w danych okolicznościach do naprawienia samochodu (…) Szkodę należy ujmować zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania z art. 361 § 2 k.c. obejmującego ekonomicznie uzasadnione wydatki potrzebne do przywrócenia stanu poprzedniego. W tych ramach mieści się kwota wynajmu pojazdu zastępczego przez okres niezbędny do dokonania naprawy uszkodzonego samochodu”.
Szczególną uwagę należy zwrócić na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., sygn. akt IV CKN 1916/00, (niepublikowany), zgodnie z którym fakt wynajmowania pojazdu zastępczego dla dalszego prowadzenia działalności gospodarczej, w sytuacji, gdy pojazd uszkodzony służył powodowi w takim właśnie celu, należy ocenić jako prawidłowe zachowanie się osoby prowadzącej taką działalność. Na marginesie można przy tym zauważyć, że to właśnie rezygnacja z wynajęcia pojazdu zastępczego i zawieszenie prowadzonej działalności można by oceniać jako zachowanie się poszkodowanego prowadzące do powiększenia rozmiaru szkody. Nie sposób bowiem wykluczyć, że dochody utracone w wyniku zawieszenia działalności gospodarczej przewyższyłyby koszty wynajęcia pojazdu zastępczego.
aplikantka radcowska Milena Czuczwara
Comments are closed.