Formy umów i ich znaczenie
Czy każda umowa powinna zostać zawarta pisemnie? Czy ustalenia poczynione ustnie możemy poczytywać za wiążącą umowę? Odpowiedź na te i wiele innych pytań poznają Państwo w dzisiejszym artykule, który poświęcono tematyce związanej z formą zawierania umów.
Rodzaje form zawarcia umowy, a w tym umowy ustne
Zdarza się, że przy dłuższej współpracy np. z kontrahentem, ze względu na wzajemne zaufanie oraz chęć szybkiego działania ustalamy szczegóły jakiejś współpracy telefonicznie, albo podczas spotkania, a następnie nie formalizujemy w żaden sposób tych ustaleń. Czy będzie można potraktować je, jako swego rodzaju umowę? Jest szansa, że tak (jednak każdorazowo będzie to wymagało zindywidualizowanej analizy), natomiast w przypadku zaistnienia rozbieżności w tych ustaleniach i sporu na ich tle, warto mieć świadomość, że tego rodzaju umowy tj. umowy ustne są wyjątkowo trudne do udowodnienia, zwłaszcza, jeśli w ustaleniach brały udział wyłącznie dwie osoby (jak to mówią – słowo przeciwko słowu). W praktyce wyróżniamy jednak szereg form zawarcia umowy – należą do nich m.in. forma:
- ustna,
- dokumentowa,
- zwykła pisemna,
- szczególna np. akt notarialny.
Powyższe rozróżnienie zawiera tylko część z przewidzianych prawem form, natomiast zawierając umowę należy mieć na uwadze to, iż ustawodawca dla części z nich nie pozostawia nam wyboru, narzucając przy tym określoną formę. Chyba najpopularniejszym przykładem będzie tu forma aktu notarialnego zastrzeżona dla umowy zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości (np. umowy jej sprzedaży, bądź darowizny).
Zwykła forma pisemna, a dokumentowa – na czym polega różnica?
Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że obie te formy mówią o tym samym, natomiast różnica między nimi jest wyraźna i szczególnie istotna, bowiem w przypadku zwykłej formy pisemnej mamy do czynienia z sytuacją, w której strony składają własnoręczne podpisy pod dokumentem, który zawiera treść zawieranej przez nie umowy. Z kolei w przypadku formy dokumentowej wystarczające jest złożenie przez stronę własnego oświadczenia woli na dokumencie, z którego będzie można ustalić, kto i jakiej treści oświadczenie złożył. Przykładem może być mailowe przesłanie skanu albo zdjęcia podpisanej przez nas umowy lub też sama wiadomość e-mail.
Zasada swobody umów a wybór formy, w jakiej chcemy zawrzeć umowę
Na wstępie należy zacząć od tego, że zasada swobody umów nie jest nieograniczona. Zgodnie z art. 3531 kodeksu cywilnego:
„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”
Oznacza to, że w niektórych sytuacjach będziemy mieć pewną dowolność w kształtowaniu stosunku prawnego np. umowy, którą zawieramy, natomiast będzie mieć to miejsce o tyle, o ile przepisy prawa nie stanowią inaczej. Innymi słowy, jeśli przepis prawa w sposób jednoznaczny narzuca nam określone postępowanie (tzw. przepis o charakterze obligatoryjnym), to wówczas nie możemy tych założeń swobodnie modyfikować i „zasłaniać się” zasadą swobody umów. Idealnym przykładem jest tu właśnie umowa sprzedaży nieruchomości, która zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Inny przepis kodeksu cywilnego stanowi bowiem, że jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej jakąś formę szczególną, to czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Podsumowując umowa sprzedaży domu, która zostałaby zawarta w formie ustnej, albo zwykłej pisemnej, pomimo funkcjonującej zasady swobody umów byłaby nieważna z mocy prawa, ponieważ przepisy kodeksu cywilnego wprost przewidują dla niej formę aktu notarialnego.
Aplikant radcowski Katarzyna Dolega-Braksator
Comments are closed.