ZATRUDNIENIE CUDZOZIEMCÓW
Ostatnimi czasy polscy przedsiębiorcy coraz częściej zatrudniają obcokrajowców. Wynika to przede wszystkim z braku rodzimych pracowników, bądź braku chęci podjęcia określonej pracy przez Polaków. Stąd wielu pracodawców korzysta z ofert osób z zagranicy przyjeżdżających do Polski w celach zarobkowych. W takiej sytuacji pracodawca powinien podjąć szereg czynności, aby zatrudnienie cudzoziemca w Polsce było legalne.
Obowiązki pracodawcy
Na wstępie należy wyjaśnić, kim jest cudzoziemiec, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynków pracy, regulującej właśnie kwestie zatrudnienia cudzoziemców. Otóż cudzoziemcem jest obywatel państwa trzeciego, czyli państwa spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii, a ostatnimi czasy także Wielkiej Brytanii. Oznacza to, że cudzoziemcami są przede wszystkim obywatele Ukrainy, Białorusi, Rosji czy też Turcji i aby takie osoby zatrudnić, musimy spełnić określone warunki przewidziane przepisami prawa.
1. Przede wszystkim musi legalnie przebywać na terytorium Polski, czyli dysponować ważnym zezwoleniem na pobyt w Polsce uprawniającym go do wykonywania pracy. Będzie to najczęściej wiza, bądź zezwoleniem na pobyt czasowy.
2. Drugim warunkiem jest posiadanie zezwolenia na pracę. I tutaj należy podkreślić, że obowiązek uzyskania zezwolenia na pracę spoczywa na pracodawcy.
W jaki sposób uzyskać zezwolenie na pracę?
Przyszły pracodawca musi złożyć wniosek w urzędzie wojewódzkim, właściwym dla siedziby firmy, bądź miejsca zamieszkania pracodawcy. Do wniosku pracodawca powinien przede wszystkim dołączyć tzw. test rynku pracy, tj. informację starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy siłami lokalnego rynku pracy. Niezbędnym warunkiem uruchomienia tej procedury i uzyskania opinii starosty jest złożenie do powiatowego urzędu pracy oferty pracy na stanowisko, które ma być powierzone cudzoziemcowi. Z tego wynika, że obywatele polscy mają pierwszeństwo dostępu do rynku pracy, przed cudzoziemcami i w sytuacji, gdy nikt na rzeczone stanowisko się nie zgłosi, starosta wydaje właściwą informację, która należy właśnie dołączyć do wniosku o zezwolenia na pracę.
Ile trwa taka procedura i jakie są koszty?
Test rynku pracy przeprowadzony przez starostę jest usługą bezpłatną i trwa do dwóch tygodni od złożenia oferty. Natomiast wniosek o zezwolenie na pracę, składany do wojewody podlega opłacie w wysokości 100 zł, w przypadku gdy praca cudzoziemca ma trwać dłużej niż 3 miesiące lub 50 zł, gdy okres zatrudnienie nie będzie dłuższy niż 3 miesiące. Na zezwolenia na pracę możemy czekać nawet do dwóch miesięcy od złożenia wniosku.
Inne sposoby na zatrudnienie cudzoziemców
W powyższej sytuacji mamy do czynienia tak naprawdę z dwoma odrębnymi postępowaniami, gdyż z jeden strony cudzoziemiec musi uzyskać wizę, czy też zezwolenia na pobyt czasowy, a pracodawca musi uzyskać zezwolenia na pracę. Stąd też ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie tzw. jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę występuje sam cudzoziemiec, a nie pracodawca (jak w przypadku „zwykłych” zezwoleń na pracę) i to on jest stroną postępowania. Może składać wnioski i odwoływać się od decyzji. Do wniosku o udzielenie zezwolenia cudzoziemiec powinien, niestety dołączyć informację starosty, czyli wspominany już test rynku prac w zakresie stanowiska pracy oferowanego cudzoziemcowi, o którą występuje pracodawca. Dlatego też rola pracodawcy w tym postępowaniu została ograniczona przede wszystkim do uzyskania informacji od starosty. Choć warto wspomnieć, że są określone zawody, w stosunku do których nie jest wymagane przeprowadzenie testu rynku pracy i uzyskanie informacji starosty tzw. zawody deficytowe do których należą między innymi dekarze, murarze, ślusarze, kierowcy autobusów, czy samochodów ciężarowych.
Innym sposobem jest zatrudnienia cudzoziemca na podstawie tzw. oświadczenia o powierzenia pracy cudzoziemcowi.
Kto może z tego skorzystać i jak wygląda procedura uzyskania takiego oświadczenia?
W pierwszej kolejności, trzeba wskazać, że zatrudnić na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi można wyłącznie obywateli sześciu krajów Europy Wschodniej, a mianowicie: obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Gruzji i Armenii. Oświadczenie składa się do właściwego urzędu pracy. Najprostszym i najszybszym sposobem jest złożenie tego oświadczenia online, za pośrednictwem portalu praca.gov.pl. Niektóre urzędy wymagają, aby oświadczenia składane były składane w takiej formie. Jeśli oświadczenie nie posiada żadnych braków formalnych, starosta w terminie 7 dni wpisuje oświadczenie do ewidencji i wyda je pracodawcy. Następnie oryginał oświadczenia pracodawca przekazuje cudzoziemcowi, który z kolei udaje się do polskiej placówki dyplomatyczno – konsularnej, aby uzyskać wizę w celu wykonywania pracy na terenie Polski.
Jednak trzeba zauważyć, że na podstawie oświadczenia cudzoziemiec może być zatrudniony maksymalnie 6 miesięcy i nie może wykonywać prac sezonowych.
W jakiej sytuacji pracodawca nie musi uzyskiwać zezwolenia na pracę lub oświadczenia?
Istnieje wiele wyjątków, kiedy można zatrudnić cudzoziemca bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, czy też oświadczenia. Wyjątki te zostały wymienione w ustawie i nie sposób je wszystkie wymienić. Dla przykładu najczęściej zatrudnia się w Polsce bez zezwolenia na pracę cudzoziemca, który ma zezwolenia na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego RP, status uchodźcy, posiada zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce udzielone w związku z zawarciem małżeństwa z: obywatelem polskim, jest nauczycielem języków obcych wykonującym pracę w przedszkolach, szkołach lub innych podobnych placówkach, jest studentem studiów stacjonarnych w Polsce lub jest absolwentem polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach i w instytutach naukowych i badawczych.
Jakie są konsekwencji nielegalnego zatrudnienia cudzoziemców?
Nielegalnie zatrudnienie cudzoziemców, a zatem powierzenie pracy cudzoziemcowi, bez zezwolenia na pracę, bez ważnej wizy lub karty pobytu, na innych warunkach niż opisanych w zezwoleniu na pracę, bądź bez zawarcia umowy wiąże się przede wszystkim z grzywną od 1 000 do 30 000 zł nałożoną na pracodawcę.
Konsekwencją nielegalnego zatrudnienia cudzoziemca może być też odmowa wydania zezwoleń na pracę dla nowych cudzoziemców, o które wnioskuje dany pracodawca.
Sankcje stosuje się także wobec cudzoziemca. Na nielegalnie pracującego cudzoziemca może zostać nałożona kara grzywny – od 20 zł do 5 000 zł, może on zostać zobowiązany do powrotu (wyjazdu Polski) oraz otrzymać zakaz ponownego wjazdu na terytorium Polski i innych państw obszaru Schengen – na okres od 1 roku do 3 lat.
aplikant radcowski Jacek Ukleja
Comments are closed.