Kto może ogłosić upadłość a kto nie?
Każdy podmiot uczestniczący w obrocie gospodarczym może popaść w długi, a w przypadku ich nieregulowania, mimo wymagalności, może zostać sklasyfikowany jako niewypłacalny, co z kolei legitymuje do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Jednakże, należy pamiętać, że w stosunku do danej kategorii podmiotów, nie jest możliwe ogłoszenie upadłości, nawet jeśli formalnie zmaterializują się wobec nich przesłanki.
Na wstępnie zaczniemy od podmiotów, które mogą ogłosić upadłość. Przepisy ustawy – prawo upadłościowe stosuje się do przedsiębiorców w rozumieniu kodeksu cywilnego. Zgodnie z kodeksem cywilnym przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Dodatkowo, przepisy prawa upadłościowego zastosujemy do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek kapitałowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz wspólników spółki partnerskiej. Należy jeszcze pamiętać, że zakresem niniejszego katalogu objęci są również tzw. konsumenci, czyli osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej.
Prawo upadłościowe wskazuje również katalog podmiotów, które nie mogą ogłosić upadłości.
Upadłości nie ogłosi:
- Skarb Państwa,
- Jednostka samorządu terytorialnego,
- Publiczny samodzielny zakład opieki zdrowotnej,
- Instytucja oraz osoba prawna utworzona w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej oraz utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą,
- Osoba fizycznych prowadząca gospodarstwo rolne, która nie prowadzi innej działalności gospodarczej lub zawodowej,
- Uczelnia,
- Fundusz inwestycyjny.
Niedopuszczalne jest ogłoszenie upadłości Skarbu Państwa, podobnie jak i jego jednostek organizacyjnych, nawet gdyby prowadziły działalność gospodarczą. Natomiast, możliwe jest ogłoszenie upadłości podmiotu, gdzie udział ma Skarb Państwa, w sytuacji gdy mowa o podmiotach wskazanych w art. 5 prawa upadłościowego, czyli wyżej wymienionych podmiotów, którym ustawa przyznaje zdolność upadłościową.
Jednostki samorządu terytorialnego wraz z ich jednostkami pomocniczymi również nie mają zdolności upadłościowej. Zatem, nie będzie mogła ogłosić upadłości zarówno gmina, jak i sołectwo, dzielnica czy osiedle. Jeżeli gmina utworzyła jednostkę organizacyjną celem realizacji określonego zadania, to wówczas gdy podmiot spełnia kryteria z art. 5 prawa upadłościowego, może być mu przyznana zdolność upadłościowa.
W przypadku prowadzenia działalności leczniczej w formie publicznego samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej, ogłoszenie upadłości jest niemożliwe. Analogicznie do powyższych sytuacji, jeżeli działalność lecznicza jest prowadzona przez przedsiębiorcę, wówczas przysługuje mu zdolność upadłościowa.
Z uwagi na pewną odrębność w sposobie powołania do życia instytucji oraz osoby prawnej utworzonej w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej, oraz utworzonej w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą, które występują w obrocie na zasadach tożsamych z innymi przedsiębiorcami, została im odebrana zdolność upadłościowa. Jako przykłady takich podmiotów można wskazać przykładowo porty lotnicze.
Osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne została wyłączona spod możliwości ogłoszenia upadłości jako przedsiębiorca. Jednakże, rolnik nie został całkowicie pozbawiony możliwości oddłużenia, bowiem w sytuacji, gdy nie ma podstaw do prowadzenia postępowania na zasadach ogólnych, wówczas może skorzystać z upadłości konsumenckiej.
Uczelnia ma wyłączoną zdolność upadłościową niezależnie od tego, czy jest uczelnią publiczną czy niepubliczną. W przypadku uczelni publicznych mamy wyłączenie dotyczące także ww. pkt 4, a nie tylko pkt 6 dotyczącego konkretnie uczelni, ponieważ wszystkie uczelnie publiczne powstały w drodze ustawy.
Odebranie zdolności upadłościowej funduszom inwestycyjnym wynika z faktu, że przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi zawierają własne postanowienia, których nie da się pogodzić z przepisami upadłościowymi.
Należy pamiętać, że co do zasady powyższe podmioty nie zostały pozostawione same sobie z perspektywą powiększających się zadłużeń. Niektóre z nich, pomimo braku zdolności upadłościowej, posiadają zdolność restrukturyzacyjną, za pomocą której mogą dążyć do ustabilizowania swojej sytuacji finansowej.
prawnik Piotr Głogowski
Comments are closed.