Ekstradycja a Europejski Nakaz Aresztowania

8 czerwca 2021

blog, Blog wewnątrzMożliwość komentowania Ekstradycja a Europejski Nakaz Aresztowania została wyłączona

Niejednokrotnie w mediach słyszymy o groźnych przestępcach, którzy ukrywali się w innych państwach w celu uniknięcia odpowiedzialności za popełnione czyny. Wygląda to bardzo podobnie do osławionych rajów podatkowych, gdzie dane państwo oferuje obcokrajowcom i zagranicznym inwestorom wyjątkowo łagodne warunki podatkowe. Oczywiście, nie przełożymy tego 1:1, ponieważ żadne państwo nie zaoferuje z otwartymi rękoma pobytu przestępcy, który ucieka przed sprawiedliwością, natomiast fakt, że nie wyda bandyty jest bardzo realny. Takim ślepym zaułkiem dla polskiej prokuratury są przykładowo Zjednoczone Emiraty Arabskie.

 

Czym jest ekstradycja?

Ekstradycja to nic innego jak wydanie osoby, która przebywa na terytorium danego państwa, na wniosek państwa żądającego w celu przeprowadzenia postępowania sądowego bądź np. wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Regulacja dotycząca przeprowadzenia procedury ekstradycji została zawarta w kodeksie postępowania karnego. Jednakże, pamiętajmy, że sama instytucja ekstradycji ma podłoże traktatowe tym samym, wydanie danego przestępcy odbywa się przede wszystkim w oparciu o umowę międzynarodową. Aktualnie, Polska ma zawarte umowy ekstradycyjne m.in. z Brazylią, USA czy Indiami. Jak dotąd, takowa umowa nie została zawarta np. z Dominikaną.

 

Co na to Konstytucja RP?

Co do zasady, ekstradycja obywatela polskiego jest zakazana. No, ale mamy wyjątki. Wydanie może nastąpić w sytuacji, gdy odbywa się to na wniosek innego państwa lub sądowego organu międzynarodowego, a możliwość taka wynika z ratyfikowanej przez Polskę umowy międzynarodowej lub ustawy, która została wprowadzona do obrotu prawnego celem wykonania aktu prawa stanowionego przez organizację międzynarodową, której RP jest członkiem – przy czym musimy zachować pewne warunki:

1. 1. Czyn został popełniony poza terytorium RP,
   2. Czyn stanowi przestępstwo według prawa polskiego bądź stanowiłby przestępstwo, gdyby został popełniony w Polsce, zarówno w czasie jego popełnienia, jak i w chwili złożenia wniosku.

Powyższe warunki nie muszą zostać zachowane w sytuacji, gdy wnioskodawcą jest sądowy organ międzynarodowy powołany na podstawie ratyfikowanej przez RP umowy międzynarodowej, w związku z przyjętą przez tenże organ zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennej lub zbrodni agresji.

Warto wskazać, że w sytuacji podejrzenia o popełnienie przestępstwa politycznego bez użycia przemocy lub w sytuacji, gdy dokonanie ekstradycji będzie naruszać wolności oraz prawa człowieka i obywatela, ekstradycja jest zakazana.

 

Czym się różni ekstradycja od europejskiego nakazu aresztowania?

Wbrew pozorom różnic jest niewiele, a te które są, stanowią pole do polemiki jedynie przedstawicieli doktryny. Oczywiście, badacze instytucji są podzieleni – jedni twierdzą, że to jest właściwie ta sama instytucja, inni twierdzą, że to są zupełnie dwie instytucje, które nie mają ze sobą nic wspólnego.

Przede wszystkim, zacznijmy od terminologii. Przy ekstradycji używa się pojęcia „państwa wzywającego” oraz „państwa wezwanego”, natomiast przy nakazie aresztowania spotkamy się ze sformułowaniem „państwo wykonujące nakaz” oraz „państwo wydające nakaz”. Natomiast, w kwestii samego tłumaczenia nazwy instytucji „extradition” tłumaczymy jako „wydanie”, a w przypadku nakazu mamy „przekazanie”.

Po drugie, tym co wyróżnia nakaz od ekstradycji to grunt, na którym odbywa się współpraca. W przypadku nakazu, dzieję się to wyłącznie w granicach Unii Europejskiej. Z kolei ekstradycja to uosobienie współpracy międzynarodowej, które odbywa się poza granicami unijnymi.

Po trzecie, warto wskazać organy odpowiedzialne za konkretne procedury. Nakaz opiera się na współpracy sądowej, czyli ostatecznie to sąd decyduje o nakazie. W ramach ekstradycji, sąd jedynie ocenia dopuszczalność ekstradycji, bowiem ostateczna decyzja o jej dokonaniu spoczywa na Ministrze Sprawiedliwości.

Moglibyśmy wymieniać kolejne różnice, ale zwróćmy uwagę na jedną rzecz. Pomimo rozbieżności, obie instytucje sprowadzają się do tego samo. Mianowicie, zarówno ekstradycja jak i nakaz, wydawane są w celu przeprowadzenia postępowania sądowego lub wykonania orzeczonej kary.

 

---