Jak banki badają zdolność kredytową?
Zdolnością kredytową jest, w dużym uproszczeniu, zdolność kredytobiorcy do spłaty kwoty kredytu w umówionych terminach płatności. Jej istnienie, na podstawie art. 70 Ustawy prawo bankowe, warunkuje udzielenie kredytu bankowego.
Ustawa prawo bankowe nie narzuca bankom żadnych procedur związanych z badaniem zdolności kredytowej. Zobowiązuje natomiast klienta banku zainteresowanego kredytem do przedłożenia, na żądanie banku, wszelkich dokumentów i informacji mogących mieć wpływ na zdolność kredytową. Ocenę zdolności kredytowej banki prowadzą na własne ryzyko, stosując subiektywne metody weryfikacji danych. Niemożliwe jest odwołanie się do jakiejkolwiek instytucji czy sądu, w przypadku odmowy udzielenia kredytu wobec stwierdzenia przez bank braku zdolności kredytowej.
Jak banki badają naszą zdolność?
Banki oceniając zdolność kredytową stosują standardowe na całym świecie metody. Są to:
- metoda opisowa – polega na przyporządkowaniu kredytobiorcy do określonej klasy ryzyka. Każda klasa ryzyka zawiera więc określone minimalne warunki, które ubiegający się o udzielenie finansowania musi spełnić;
- metoda punktowa – polega na doborze wyliczalnych kryteriów oceny oraz przypisaniu im odpowiednich wag. Zsumowanie punktów, przy określeniu poszczególnych progów, daje odzwierciedlenie zdolności kredytowej klienta. Metoda ta jest stosowana przez Biuro Informacji Kredytowej S.A. – podmiot utworzony przez polskie banki w celu stworzenia wspólnej bazy danych wspomagającej ocenę zdolności kredytowej, opierającej się na czterech kryteriach (terminowości spłat, korzystaniu z kredytów, częstotliwości wnioskowania o kredyty, doświadczenie kredytowe);
- metoda wskaźnikowa (stosowana tylko wobec przedsiębiorców) – polega na poddaniu analizie sprawozdań finansowych i bilansów, w celu oceny podejmowanych decyzji, sytuacji finansowej oraz określenia stabilności gospodarczej danego podmiotu.
Podstawowym wskaźnikiem, który interesuje bank jest uśredniona wysokość oraz stabilność dochodów, w przypadku osób fizycznych, oraz obrót gospodarczy, gdy klientem jest przedsiębiorca. W przypadku przedsiębiorców ważne są również posiadany kapitał własny (początkowy) lub gromadzony w ramach osiągania zysków (zapasowy). Także informacje na temat majątku oraz podpisanych kontraktów będą przez bank gromadzone celem ewentualnego wskazania zabezpieczenia kredytu.
Dalej banki zazwyczaj podejmują badania dotyczące dotychczasowej struktury zobowiązań – czy potencjalny klient ma już inne kredyty, czy je spłaca w terminie, czy ewentualne opóźnienia w spłacie wynikają z jego winy.
Komputer decyduje o kredycie
Każdy bank w ramach swojej struktury, wypracowuje system oceny zdolności kredytowej oraz metody jej przeprowadzania, z uwzględnieniem automatyzacji tych procesów. Przeprowadzane badanie, prowadzące do określenia zdolności kredytowej, dzieli się, co do zasady, na podstawowe segmenty:
- weryfikacja formalno-prawna oraz wywiad ogólny,
- merytoryczne badanie zdolności kredytowej.
Pierwszy punkt polega na zebraniu informacji o wiodącej działalności podmiotu, strukturze prawnej, określenia potencjalnych zabezpieczeń oraz wyeliminowaniu przeszkód formalnych, co do zawarcia kredytu. Natomiast merytoryczne badanie zdolności kredytowej jest to szereg działań zmierzających do określenia, z którego produktu proponowanego przez bank kredytobiorca będzie mógł skorzystać oraz na jakich warunkach.
W zależności od kwoty oraz długości kredytowania procesy oceny zdolności kredytowej podlegają automatyzacji – oprogramowanie na podstawie przedstawionych informacji oraz wprowadzonego algorytmu oblicza maksymalną kwotę zobowiązania, które kredytobiorca może podjąć. Również w sytuacji, gdy dany podmiot jest stałym klientem banku, jego sytuacja finansowa, na podstawie udzielonych zgód, jest monitorowana na bieżąco, przez co bank może elastycznie w czasie dopasować ofertę wobec tego klienta.
Budowa zdolności kredytowej
Polskie banki opierają się w zwykłych przypadkach na metodzie punktowej zdolności kredytowej prowadzonej przez Biuro Informacji Kredytowej. Podstawą tego badania jest historia kredytowa, dlatego też doradcy kredytowi często zalecają tak zwaną „budowę zdolności kredytowej”. Im więcej punktów, tym większa szansa, że dostaniemy kredyt na dobrych warunkach. Jednak, jeśli nie braliśmy żadnego kredytu, suma naszych punktów wynosi… 0. Wysoką ocenę punktową BIK uzyskamy:
- terminowo spłacając zobowiązania;
- korzystając z kredytów w rozsądnym zakresie (w tym z limitów zadłużenia w koncie i kart kredytowych);
- rzadko wnioskując o kredyty (każde zapytanie banku do BIK o naszą zdolność „zabiera” nam punkty).
Aplikant radcowski Rafał Górski
Comments are closed.