Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych

Na etapie sejmowych konsultacji znajduje się rządowy projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.Biorąc pod uwagę, że obecnie obowiązująca regulacja okazała się całkowicie nieefektywna a wręcz, jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, wypaczająca koncepcję odpowiedzialności osób prawnych, rychłe przyjęcie nowej ustawy zdaje się nieuniknione.

Znacznie szerszy zakres odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, likwidacja przesłanki uprzedniego skazania osoby fizycznej, kary pieniężne od 30 tys. do 30 mln zł, a w szczególnych przypadkach nawet do 60 mln zł oraz dotkliwe środki karne (z zakazem ubiegania się o zamówienie publiczne i zakazem prowadzenia określonej działalności gospodarczej na czele) – to tylko niektóre z założeń projektodawcy.

W myśl projektu ustawy, podmioty zbiorowe (osobowe i kapitałowe spółki prawa handlowego, jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, spółki w organizacji i podmioty w likwidacji), poniosą odpowiedzialność za przestępstwa i przestępstwa skarbowe, pozostające w związku z prowadzoną działalnością. Przedsiębiorca odpowie nie tylko za czyny popełnione przez osoby sprawujące funkcje członków organów i własnych pracowników, ale także za niezgodne z prawem działania swoich podwykonawców i kontrahentów, o ile takie działanie, chociażby pośrednio, przyniesie mu korzyść majątkową.

Dla uchylenia się od odpowiedzialności niezbędne będzie wykazanie należytej staranności w wyborze swoich reprezentantów i współpracowników, nadzorze nad nimi oraz właściwej organizacji działalności. W tym kontekście za szczególnie istotne należy uznać wprowadzenie klarownych zasad zgłaszania nieprawidłowości związanych z działalnością przedsiębiorcy, wyznaczenie osób lub organów właściwych do ich  przyjmowania z jednoczesnym zagwarantowaniem osobie zgłaszającej ochrony przed działaniami odwetowymi.

Mając powyższe na względzie, przezorny przedsiębiorca powinien już teraz wdrożyć szereg rozwiązań o charakterze prewencyjnym służących wyeliminowaniu wszelkich nieprawidłowości, które umożliwiają lub ułatwiają popełnienie czynu zabronionego.

Radca prawny Sylwia Grzyb